آشنايي با عوامل شيميايي (عوامل اعصاب)
مقدمه:
عوامل اعصاب ساختماني شبيه تركيبات ارگانو فسفره دارند و تنها تفاوت آنها با سموم ارگانوفسفره و يا آفت كش‌ها مورد استفاده در كشاورزي سميت بيشتر اين عوامل مي‌باشد. اولين بار فرانسوي‌ها در سال 1854 تركيبات ارگانوفسفره را «سنتز» كردند و بعد از آن آلماني‌ها سنتز اين نوع تركيبات را ادامه دادند و متعاقب آن انواع عوامل جنگي را ساختند.
انواع و خصوصيات فيزيكي و شيميايي:
عوامل جنگي اعصاب بسته به ساختمان شيميايي آنها به دو گروه V,G تقسيم مي‌شوند كه سميت گروه V و همين طور پايداري آنها در محيط بيشتر از گروه G است.
عوامل Gشامل تابون، سارين و سومان مي‌باشد. كه بخار متصاعد شده از آنها در صوري كه خالص باشند بي‌رنگ است و در صورت وجود نا خالصي به رنگ زرد تا قهوه‌اي روشن ديده مي‌شود. اغلب عوامل اعصاب بدون بو هستند ولي تابون تا حدودي بوي ميوه مي‌دهد. سمي‌ترين نوع از عوامل G سومان مي‌باشد.
مكانيسم اثرعوامل اعصاب:
عوامل اعصاب باعث مهار آنزيم استيل كولين استراز مي‌شوند كه متعاقب آن افزايش ميزان استيل كولين را كه به عنوان يك واسطه عصبي در سيناپسهاي كولينرژيك محيطي و مركزي عمل مي‌كند، خواهيم داشت و در نتيجه افزايش استيل كولين، علائم باليني ناشي از آن مشاهده خواهد شد.
مهمترين علائم باليني ناشي از مسموميت با عوامل اعصاب:
افزايش ترشحات ناي و تنگي نفس، آبريزش بيني، اشك ريزش، افزايش بزاق، تنگي مردمك و اختلال در بينايي، افزايش يا كاهش ضربان قلب، رنگ پريدگي، نوسان در فشار خون، ضعف عضلاني، بي‌قراري، اصظراب و تشنج
اقدامات حفاظتي و پيشگيري در منطقه:
1ـ حبس تنفس و استفاده از ماسك تنفسي به محض اعلام خطر
2ـ پوشيدن لباس‌هاي مخصوص NBC در مواقع خطر
3ـ دور شدن از منطقه آلوده در خلاف جهت جريان باد
4ـ استفاده از آنتي دوتهاي موجود در كيسه امداد انفرادي (آمپول آتروپين و پراليدوكسيم خودكار)
5ـ بيرون آوردن لباس پس از دور شدن از منطقه آلوده
6ـ شستشوي سطح بدن با آب و صابون يا با آب فراوان
7ـ اقدامات درماني مناسب
اقدامات درماني در اورژانس:
1ـ ارزيابي راههاي هواي مصدوم و احياء قلبي و ريوي در صورت لزوم
2ـ گرفتن راه وريدي مناسب از طريق وصل سرم
3ـ استفاده از آتروپين با دوز 2 ميلي گرم داخل وريدي و يا داخل عضلاني توسط آمپول‌هاي آتروپين خودكار و تكرار آن هر 10 الي 15 دقيقه تا هنگام بروز علائم آتروپينه شدن نظير خشكي دهان، تاكي كاردي (رسيدن ضربان قلب به بيشتر از 90 بار)
4ـ استفاده از داروي پراليدوكسيم با دوز 30 ميلي گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن به صورت رقيق شده در سرم و در صورت لزوم تكرار انفوزيون با دوز 500 ميلي گرم در ساعت.
5ـ استفاده از ديازپام با دوز 5 ميلي‌گرم و تكرار آن هر 15 دقيقه تا حداكثر 15 ميلي گرم كه مي‌تواند در كاهش آشفتگي و نگراني مصدوم، مهار انقباضات عضلاني و تشنج موثر باشد.
منبع: مجموعه عناوين آموزشي و درماني مركز تحقيقات آسيب‌هاي شيميايي، پژوهشكده طب رزمي دانشگاه بقيه الله.
نویسنده